สถิติและวิวัฒนาการเกี่ยวกับคนพิการในประเทศไทย ดังนี้

หนึ่ง....สถิติคนพิการ ประเทศไทยยังไม่เคยทำการสำรวจสำมะโนคนพิการ มีแต่เพียงสถิติจากคนพิการที่เข้าไปจดทะเบียนคนพิการกับสำนักส่งเสริมและพิทักษ์คนพิการ ในสังกัดกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ โดยสถิติล่าสุดเมื่อวันที่ ๓๑ มกราคม ๒๕๔๖ มีจำนวนทั้งสิ้น ๓๔๓๕๒๖ คน ซึ่งเป็นสถิติที่ต่ำกว่าความเป็นจริงมาก ด้วยเหตุผล ๒ ประการ คือสถิตินี้ล้าหลังไปถึง ๔ ปี และมีคนพิการจำนวนมากไม่ได้ไปจดทะเบียนเป็นคนพิการ

สอง...จำนวนคนพิการที่ได้รับการจ้างงาน จากสถิติปี ๒๕๔๔ พบทั่วประเทศมีการจ้างคนพิการทำงาน ๓๒๐๖๘๒ คน จำนวนนี้ทำงานอยู่ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือมากถึง ๑๔๐๓๒๕ คน แต่ก็ปรากฏว่ามีคนพิการทำงานอิสระอยู่เป็นจำนวนไม่น้อยเช่นกัน ดังสถิติที่คนพิการขอกู้เงินจาก “กองทุนฟื้นฟูสมรรถภาพคนพิการ” เพื่อประกอบธุรกิจของตนเอง เป็นจำนวนทั้งสิ้น ๑๒๕๐๐ คน

สาม...คนพิการในรัฐธรรมนูญ ได้มีความพยายามผลักดันให้สาระการคุ้มครองสิทธิคนพิการได้ถูกบัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญเรื่อยมา โดยสาระสำคัญนั้นมีตั้งแต่ "การไม่ถูกเลือกปฏิบัติโดยไม่เป็นธรรมเพราะเหตุแห่งความพิการ" "คนพิการต้องได้รับสิทธิและการสนับสนุนให้ได้รับโอกาสทางการศึกษาเท่าเทียมกับบุคคลอื่น" "คนพิการมีสิทธิเข้าถึงและใช้ประโยชน์จากสวัสดิการ สิ่งอำนวยความสะดวกอันเป็นสาธารณะอย่างสมศักดิ์ศรี และความช่วยเหลือที่เหมาะสมจากรัฐ" ฯลฯ

สี่....กฎหมายเพื่อคนพิการ ตลอดระยะเวลาหลายปีที่ผ่านมา กลุ่มคนพิการได้พยายามเคลื่อนไหวต่อสู้ให้ได้มาซึ่งสิทธิและโอกาสต่าง ๆ เช่น การทำงานของคนพิการ การให้คนพิการเข้ารับราชการ คนพิการมีใบอนุญาตขับขี่รถ การทำบัตรคนพิการ ยกเลิกการเก็บภาษีอุปกรณ์ช่วยเหลือคนพิการ ยกเลิกการจำกัดสิทธิคนพิการเข้ารับการศึกษา ตลอดจนสามารถผลักดันให้มี พ.ร.บ.ฟื้นฟูสมรรถภาพคนพิการ ขึ้นเป็นผลสำเร็จในปี ๒๕๓๔

ล่าสุด สภานิติบัญญัติแห่งชาติ ได้พิจารณาผ่าน พ.ร.บ.ส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ พ.ศ. ....ออกไปเป็นกฎหมายฉบับใหม่แทน พ.ร.บ.ฟื้นฟูสมรรถภาพคนพิการ พ.ศ. ๒๕๓๔ ที่ถูกยกเลิกไป โดยสาระสำคัญของกฎหมายฉบับนี้อยู่ที่

๑. ยกฐานะกองคนพิการในกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ ขึ้นมามีฐานะเหมือน "กรมพิเศษ" โดยมีข้าราชการระดับสิบ ตำแหน่ง "เลขาธิการ" เป็นผู้บริหาร ซึ่งเป็นกองแรก ใน "สำนักงานส่งเสริมสวัสดิภาพและพิทักษ์เด็ก เยาวชน ผู้ด้อยโอกาส คนพิการและผู้สูงอายุ" ที่ยกฐานะขึ้นมาได้

๒. บัญญัติให้นายจ้างหรือเจ้าของสถานประกอบการและหน่วยงานของรัฐ รับคนพิการเข้าทำงาน ตามลักษณะของงานในอัตราส่วนที่เหมาะสม แต่หากมีเหตุจำเป็นไม่สามารถรับคนพิการเข้าทำงานได้ กฎหมายได้บัญญัติบังคับให้นายจ้างหรือเจ้าของสถานประกอบการต้อง "จ่ายเงินเข้ากองทุนส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ" แทน และหากนายจ้างหรือเจ้าของสถานประกอบการหรือหน่วยงานรัฐ ไม่ประสงค์จะรับคนพิการเข้าทำงานและไม่จ่ายเงินเข้ากองทุนฯ อีก ทางเลือกอีกทางคือจะต้องดำเนินการให้สัมปทาน จัดสถานที่จำหน่ายสินค้าหรือบริการ จัดจ้างเหมาะช่วยงาน ฝึกงานหรือให้การช่วยเหลืออื่นใดแก่คนพิการฯ แทน มิฉะนั้นจะมีโทษตามกฎหมาย

๓.ให้มีการออกกฎกระทรวง กำหนดลักษณะอาคาร สถานที่ ยานพาหนะหรือบริการสาธารณะอื่นที่ต้องมีอุปกรณ์ หรือสิ่งอำนวยความสะดวกโดยเฉพาะแก่คนพิการขึ้นบังคับใช้โดยเร็ว

ครับ...นี่คือตัวอย่างเพียง ๓ ประการที่ยกขึ้นนำเสนอให้เห็นภาพที่พัฒนาขึ้นในเชิงกฎหมายสำหรับคนพิการในประเทศไทย ซึ่งท่านผู้อ่านสามารถขอรายละเอียดกฎหมายฉบับนี้ได้ที่ฝ่ายกฎหมาย สำนักงานเลขาธิการวุฒิสภา กรุงเทพฯ นะครับ

http://www.apdi2002.com/

สมาคมคนพิการทางการเคลื่อนไหวสากล

พันตรีศิริชัย  ทรัพย์ศิริ