"หมอนรองกระดูกทับเส้นประสาทที่บริเวณหลัง"

อาการปวดหลัง ปวดคอ อาจมีสาเหตุได้หลายอย่าง เช่น กล้ามเนื้อหรือเอ็นอักเสบ, ข้อต่ออักเสบ นอกจากนั้นสาเหตุอื่น ๆ ที่อาจเป็นไปได้ก็คือ เส้นประสาทไขสันหลัง บริเวณคอ หรือหลังถูกกดทับ ดังรูปภาพที่ 1 ซึ่งภาวะหมอนรองกระดูกทับเส้นประสาทก็เป็นอีกเรื่องหนึ่ง ที่พบได้บ่อยในประชากรทั่ว ๆ ไป และเป็นสาเหตุของอาการปวดเรื้อรัง มีผลบั่นทอนร่างกายและจิตใจ ในปีหนึ่ง ๆ ค่าใช้จ่ายในการรักษาโดยวิธีต่าง ๆ ของหมอนรองกระดูกทับเส้นประสาท (เช่น การรักษาทางยา, กายภาพบำบัด และการผ่าตัด) ในประเทศต่าง ๆ เป็นมูลค่ามหาศาล
 
หมอนรองกระดูกคั่นอยู่ระหว่างกระดูกสันหลังแต่ละอันตั้งแต่คอจนถึงระดับเอว (ก้นกบ) มีหน้าที่ช่วยแบ่งรับน้ำหนัก หรือแรงดันที่กระจายมาตามแนวกระดูกสันหลัง หมอนรองกระดูกสันหลังมีน้ำเป็นองค์ประกอบ เมื่ออายุมากขึ้นก็จะเกิดความเสื่อม น้ำซึ่งเป็นองค์ประกอบจะลดลง ความยืดหยุ่นของหมอน รองกระดูกก็ลดลง มีโอกาสที่จะเกิดอาการอักเสบของกระดูกในบริเวณใกล้เคียง มีการสร้างหินปูนทำให้บริเวณที่เป็นช่องกระดูก ที่แต่เดิมเส้นประสาทเคยผ่านได้อิสระถูกกดทับ
 
นอกจากนั้น ในบางครั้งการยกของหนักเกินไป หรือการเคลื่อนไหวผิดท่าทาง อาจเป็นสาเหตุให้หมอนรอง กระดูกที่บริเวณเอวปูด, เคลื่อน หรือแตกทับเส้นประสาทได้ ซึ่งจะทำให้มีอาการปวดรุนแรง ปวดร้าวไปตามขา การขยับตัว ไอหรือจาม จะทำให้เกิดอาการปวดร้าวไปตามขามากขึ้น บางคนปวดจนเดินไม่ได้ ในบางรายอาจมีอาการชาบริเวณขา, เท้า หรือกล้ามเนื้อที่ขาหรือเท้าอ่อนแรง อาจมีอาการท้องผูก หรืออาจปัสสาวะไม่ออกก็เป็นได้ จากการตรวจร่างกาย และในปัจจุบันนี้มีเครื่องมือพิเศษที่ใช้พลังงานสนามแม่เหล็ก ที่เรียกว่า MRI จะช่วยให้เห็นรายละเอียดและความรุนแรงของสาเหตุต่าง ๆ รวมทั้งหมอนรองกระดูกที่กดทับเส้นประสาทได้ โดยทั่วไป การรักษาเบื้องต้นจะเป็นการให้ยา และนอนพัก หรืออาจจะมีการใช้ประคบร้อน + Ultrasound (คลื่นเสียง) เพื่อช่วยลดอาการปวด ในบางรายอาจใช้การถ่วงน้ำหนักช่วย การรักษาเหล่านี้ถ้าไม่ได้ผล ต้องมาพิจารณาเรื่องการผ่าตัด ซึ่งการผ่าตัดรักษาหมอนรองกระดูกทับเส้นประสาทระดับเอวในปัจจุบันนี้มีวิวัฒนาการไปมาก เช่น
 
1.การผ่าตัดโดยวิธีจุลศัลยกรรม (Microsurgery) เป็นการผ่าตัดโดยมีแผลขนาดเล็ก ประมาณ 2-3 เซนติเมตร โดยอาศัยแสงสว่างและกำลังขยายผ่านกล้อง ดังรูปภาพที่ 2 ทำให้เห็นรายละเอียดต่าง ๆ ได้ชัดเจน เป็นการทำผ่าตัดเพื่อเข้าไปตัดเอาหมอนรองกระดูกที่กดทับเส้นประสาทออกไป ผลการรักษาดี และหลีกเลี่ยงอาการแทรกซ้อนต่าง ๆ ไปได้มาก การผ่าตัดแบบนี้ถือว่าเป็นมาตรฐานของการรักษา
  
2.การผ่าตัดเปลี่ยนหมอนรองกระดูกเทียมที่ระดับหลัง เหมาะสำหรับปัญหาหมอนรอง กระดูกเสื่อมทำให้เกิดอาการปวดหลังเรื้อรัง การผ่าตัดนี้ต้องทำในกรณีที่มีข้อบ่งชี้ชัดเจน และมีค่าใช้จ่ายสูง เนื่องจากหมอนรองกระดูกเทียมมีราคาแพง และต้องนำเข้าจากต่างประเทศ
   
3.การผ่าตัดผ่านกล้องขนาดเล็ก Endoscope discectomy เป็นการผ่าตัดผ่านแผลขนาดเล็กเพียง 1 เซนติเมตร แต่เหมาะสำหรับกรณีที่เป็นหมอนรองกระดูกปูด, หรือแตกมากดทับเส้นประสาทโดยไม่มีสาเหตุอื่นมารวมด้วย (ผู้ป่วยบางรายมีปัญหาหลายอย่างร่วมกันที่เป็นสาเหตุของการปวดหลังไม่เหมาะที่จะใช้วิธีนี้) การผ่าตัดแบบนี้ต้องอาศัยประสบการณ์และความชำนาญของแพทย์ รวมทั้งต้องมีอุปกรณ์สำหรับการผ่าตัดชนิดนี้โดยเฉพาะข้อดีคือ แผลขนาดเล็กมาก  ผู้ป่วยฟื้นตัวเร็ว
 
ดังนั้น จะเห็นว่าอาการปวดหลังที่มีสาเหตุจากหมอนรองกระดูกสันหลังทับเส้นประสาท เป็นเรื่องที่มีการรักษาและพัฒนาไปอย่างมากมาย อย่างไรก็ตาม การป้องกันไม่ให้เกิดอาการปวดหลัง เช่น การบริหารกล้ามเนื้อหลัง การยกของให้ถูกท่า โดยเฉพาะในโรงงานที่มีผู้ใช้แรงงานต่าง ๆ ควรมีการอบรมแนะนำย่อมเป็นประโยชน์อย่างมาก.

นายแพทย์สุรพงศ์ อำพันวงษ์

- - - - - - - - - - - - - - - - - -

พันตรีศิริชัย ทรัพย์ศิริ

นายกสมาคมคนพิการทางการเคลื่อนไหวสากล

โทร. 02-990-0331

http://www.apdi2002.com

http://www.youtube.com พิมพ์ apdi. หรือ สมาคมคนพิการ

0512511109