อาการผิดปกติทางระบบประสาทหลากหลายสาเหตุและการวินิจฉัย

ระบบประสาทของคนเราประกอบด้วย 2 ส่วนคือ

1.ระบบประสาทส่วนกลาง (Central Nervous System หรือ CNS) ได้แก่สมองและไขสันหลัง

2.ระบบประสาทส่วนปลาย ได้แก่ เส้นประสาทที่ออกจากสมองและไขสันหลัง

ความผิดปกติทางระบบประสาทเมื่อปรากฏอาการขึ้น มาพบแพทย์ แพทย์จะถามประวัติความผิดปกติและตรวจร่างกาย นำมาประกอบกัน เพื่อวิเคราะห์ว่า ความผิดปกตินั้นอยู่ที่ระดับหรือตำแหน่งใด จากนั้นจึงวิเคราะห์แยกโรคว่าน่าจะมีสาเหตุจากอะไรได้บ้าง สาเหตุหลักๆ ที่จะวิเคราะห์แยกโรคมักจะอยู่ในกลุ่มดังต่อไปนี้

1.โรคที่เป็นจากความพิการแต่กำเนิด (Congenital anormaly)

2.การบาดเจ็บ (Trauma)

3.โรคเนื้องอก (Tumor)

4.การติดเชื้อ (Infection)

5.การอักเสบ (Inflammation)

6.โรคของหลอดเลือด (Vasular disease)

7.โรคของความเสื่อม (Degenerative disease)

ความรุนแรงของอาการ การแยกโรคในกลุ่มต่างๆ จะประกอบจากประวัติโดยดูจากลักษณะอาการ ระยะเวลา พัฒนาการ ความรุนแรงของอาการ ดังนั้นความผิดปกติที่เกิดขึ้น ที่ตรวจพบอย่างเดียวกัน อาจมีสาเหตุจากโรคที่ต่างกันได้ ตัวอย่างเช่น อาการอ่อนแรงที่ไม่รุนแรงที่ใดที่หนึ่ง ที่มักเรียกว่า อัมพฤกษ์ หรืออ่อนแรงมากที่เรียกว่าอัมพาต เมื่อเกิดขึ้นที่แขนหรือขาส่วนหนึ่งส่วนใด ยกตัวอย่างอ่อนแรงที่ขาขวา อาจมีความผิดปกติได้ตั้งแต่รากประสาทที่ออกจากไขสันหลังระดับสะโพก ในช่องไขสันหลังหรือที่สมองส่วนบนได้ เมื่อประกอบกับประวัติและการตรวจร่างกายอาจบอกตำแหน่งที่เฉพาะมากขึ้นได้ เช่นถ้าเป็นที่ระดับรากประสาท มักจะมีอาการชาหรือความรู้สึกลดลงเมื่อทดสอบความรู้สึกเจ็บด้วยเข็ม ข้างเดียวกันหรือบริเวณที่รากประสาทเลี้ยงระดับเดียวกัน มักจะเป็นที่ระดับรากประสาท โรคที่พบบ่อยคือ หมอนรองกระดูกไขสันหลังเคลื่อนไปกดทับรากประสาทไขสันหลังหากเป็นในระดับไขสันหลัง มักจะตรวจพบกล้ามเนื้อบริเวณนั้นไวต่อการกระตุ้นโดยการเคาะที่เรียกว่ารีเฟล็กซ์ (Reflex) ร่วมกับมีการตรวจพบความรู้สึกลดลงโดยการกระตุ้นให้เจ็บด้วยเข็มของขาด้านตรงข้าม หากไม่พบความผิดปกติของความรู้สึกลดลงดังกล่าว อาการอ่อนแรงนั้นอาจเกิดขึ้นที่ระดับสองส่วนบนด้านตรงข้ามกับที่อ่อนแรงได้

อีกตัวอย่างหนึ่งที่พบบ่อย คืออาการชาและปวดบริเวณมือ ซึ่งมีสาเหตุที่พบบ่อยคือ เส้นเอ็นที่รัดบริเวณข้อมือที่มีเส้นประสาทไปเลี้ยงบริเวณนิ้วมือผ่านช่องของเส้นเอ็นนี้ เมื่อมีการใช้งานข้อมือมาก ซึ่งมักเกิดกับสตรีที่ทำงานบ้านมาก ช่องนี้จะตีบแคบขึ้น จะเริ่มด้วยอาการปวดบริเวณมือ ต่อมามีอาการชาปลายนิ้วหัวแม่มือและนิ้วชี้ กล้ามเนื้อบริเวณโคนนิ้วหัวแม่มือลีบและเล็กลง เรียกกลุ่มอาการนี้ว่า Carpal tunnel syndrome การรักษาจะเริ่มด้วยการให้ยาลดการอักเสบ ลดการใช้งานของมือลง เช่นลดการซักผ้าด้วยมือ หากไม่ดีขึ้นและยืนยันด้วยการตรวจนำไฟฟ้าของเส้นประสาทที่ข้อมือพบว่ามีการถูกกดบริเวณข้อมือจริง การรักษาคือการผ่าตัดโดยฉีดยาชาเฉพาะที่และตัดเส้นเอ็นที่รัดบริเวณข้อมือให้เปิดออก การวินิจฉัยแยกโรคนี้บางครั้งในรายที่ไม่พบบ่อย ไม่ตรงไปตรงมา อาจตรวจพบความผิดปกติมากกว่าที่กล่าวมา อาจมีสาเหตุที่ไขสันหลังระดับคอได้เช่นกัน

จะเห็นได้ว่าการตรวจวินิจฉัยกรณีที่มีความผิดปกติของประสาทรับความรู้สึกหรืออาการชา ระบบประสาทสั่งการหรืออาการอ่อนแรง ในระยะเริ่มแรกอาจตรวจพบความผิดปกติได้ยาก หรืออาการที่เป็นอยู่อาจมีสาเหตุความผิดปกติได้ในหลายตำแหน่งและหลายสาเหตุ จึงควรได้รับการตรวจวิเคราะห์เป็นรายๆไป ไม่สามารถคาดเดาได้ด้วยอาการที่คล้ายคลึงกัน ในระยะแรกที่อาจยังไม่ชัดเจนแพทย์อาจให้ยาบรรเทาอาการและติดตาม หากอาการไม่ทุเลาหรือเปลี่ยนแปลงมากขึ้น กรณีที่แพทย์สามารถวินิจฉัยว่ามีความผิดปกติที่ระดับใดได้ อาจส่งตรวจทางรังสีได้เลย หากยังไม่แน่ชัดอาจมีการส่งต่อมายังแพทย์ทางระบบประสาทต่อไป

ด้วยความปรารถนาดี
นายแพทย์สุกิจ ทัศนสุนทรวงศ์
ผู้ช่วยเลขาธิการแพทยสภาฯ

- - - - - - - - - - - - - - - - - -            

พันตรีศิริชัย    ทรัพย์ศิริ                             

นายกสมาคมคนพิการทางการเคลื่อนไหวสากล

โทร. 02-990-0331                   

http://www.apdi2002.com

http://www.youtube.com พิมพ์ apdi. หรือ สมาคมคนพิการ

1503520936