สาระน่ารู้เกี่ยวกับฟันปลอม

วันนี้ หมอเชิญ ท.พญ. ลัดดาวรรณ สัมพันธ์ศิริกุล ท่านจบทันตแพทยศาสตรบัณทิต และปริญญาโท สาขาทันตกรรมประดิษฐ์ คือเรียนมาทางใส่ฟันโดยเฉพาะนั่นเอง ท่านมาให้ข้อมูลดังนี้ค่ะ

ฟันปลอมคืออะไร

ฟันปลอม หมายถึง ฟันที่ใช้ทดแทนฟันธรรมชาติที่เสียไป แบ่งเป็นชนิดใหญ่ๆ ได้ 2 ชนิดคือ

1. ฟันปลอมแบบติดแน่น

2. ฟันปลอมแบบถอดได้

ซึ่งการที่จะใส่ฟันปลอมชนิดใดนั้น ขึ้นอยู่กับจำนวนฟันที่สูญเสียไป สภาพในช่องปาก ความร่วมมือของผู้ป่วยและสภาพเศรษฐกิจของผู้ป่วย โดยมีรายละเอียดดังนี้

1. ฟันปลอมแบบติดแน่น หรือเรียกว่าสะพานฟัน จะทำในกรณีที่ผู้ป่วยมีการสูญเสียฟันไป 1-2 ซี่ และมีฟันหลังบริเวณที่สูญเสียไปเพื่อใช้เป็นฟันหลัก ฟันปลอมชนิดนี้มีข้อดีคือ ผู้ป่วยจะไม่รู้สึกรำคาญ มีความสวยงามเป็นธรรมชาติ แต่มีข้อเสียคือ ต้องกรอฟันธรรมชาติที่เป็นหลักออกไป ถ้าผู้ป่วยดูแลรักษาไม่ดีจะเกิดการผุใต้สะพานฟัน ทำให้สูญเสียฟันได้ และมีราคาสูง

2. ฟันปลอมแบบถอดได้ ทำในกรณีที่ผู้ป่วยมีการสูญเสียฟันตั้งแต่ 1 ซี่ขึ้นไป หรือไม่มีฟันในช่องปากเลย ฟันปลอมชนิดนี้มีข้อดีคือ ราคาต่ำกว่าแบบติดแน่น ไม่ทำลายฟันธรรมชาติที่เหลืออยู่ แต่มีข้อเสียคือ ผู้ป่วยต้องปรับตัวในการใส่ฟันปลอม และต้องถอดเข้าออกมาทำความสะอาด ฟันปลอมแบบถอดได้แบ่งตามวัสดุที่ใช้ทำได้ 3 ชนิด ดังนี้

2.1 ฟันปลอมถอดได้ฐานพลาสติค มักใส่ชั่วคราวระหว่างรอให้แผลถอนฟันหายสนิท มีข้อดีคือ กรณีที่มีการสูญเสียฟันเพิ่ม สามารถเสริมฟันที่หายไปได้ สามารถเสริมฐานฟันปลอมให้แนบสนิทกับสันเหงือกที่ยุบตัวลงไปได้ กรณีที่ฟันปลอมหลวม ราคาถูก แต่มีข้อเสียคือ ฟันปลอมจะชิ้นใหญ่และคลุมฟันธรรมชาติมากถ้าทำความสะอาดไม่ดีฟันธรรมชาติจะผุได้ และฟันปลอมจะแตกหักได้ง่าย เพราะวัสดุมีความแข็งแรงน้อย ต้องระวังไม่ทำตก

2.2 ฟันปลอมถอดได้ โครงโลหะ มีข้อดีคือ ชิ้นเล็กกว่าแบบพลาสติค คลุมฟันน้อยกว่า น้ำหนักเบา ทำให้ผู้ป่วยยอมรับฟันปลอมได้ง่ายกว่าแบบพลาสติค และมีความแข็งแรงมากกว่า แต่มีข้อเสียคือราคาสูงกว่าแบบพลาสติค และถ้ามีการสูญเสียฟันธรรมชาติที่เป็นหลักยึดฟันปลอมจะต้องทำฟันปลอมชิ้นใหม่

2.3 ฟันปลอมถอดได้ฐานยืดหยุ่นพิเศษ มีข้อดีคือ มีความยืดหยุ่นเมื่อผู้ป่วยใช้งานจะเจ็บน้อยกว่า 2แบบแรก มีความสวยงาม เนื่องจากตะขอมีสีเหมือนเหงือก ทำให้มองไม่เห็นตะขอเวลายิ้มหรือพูด แต่มีข้อเสียคือ ดูแลรักษายุ่งยากกว่า 2 แบบแรก เนื่องจากวัสดุมีความพรุนจะเกิดการเปลี่ยนสีได้ง่าย ต้องใช้น้ำยาทำความสะอาดเฉพาะ และอุณหภูมิที่สูงมากๆ จะทำให้วัสดุฐานฟันปลอมเสียความยืดหยุ่นไป

เมื่อได้ทราบแล้วว่าเหมาะกับฟันปลอมแบบใด ก็ควรจะได้ทราบถึงการดูแลรักษาฟันปลอมแต่ละแบบ เพื่อที่เราจะได้ใช้งานฟันปลอมนั้นได้อย่างคุ้มค่าที่สุด และยืดอายุการใช้งานของฟันปลอมตลอดจนรักษาสุขภาพในช่องปากด้วย

การดูแลสุขภาพของผู้ใช้ฟันปลอมแบบติดแน่น

หลังจากการแปรงฟันตามปกติแล้ว ควรใช้ไหมขัดฟันชนิดพิเศษ (super floss) ทำความสะอาดใต้สะพานฟัน ระวังอาหารที่แข็งหรือเหนียวมากๆ เพราะจะทำให้เคลือบพอร์ซิเลนของสะพานฟันเกิดการแตกหักได้

การดูแลสุขภาพของผู้ใช้ฟันปลอมแบบถอดได้

การปรับตัวให้เข้ากับฟันปลอม

แรกเริ่มของการใส่ฟันปลอม อาจรู้สึกแปลกๆ เช่น ฟันปลอมใหญ่เกินไป ติดขัดเวลาพูด ทั้งนี้เพราะโดยมากฟันปลอมจะมีขนาดใหญ่กว่าเหงือก น้ำลายออกมาก ซึ่งถือเป็นเรื่องปกติไม่ควรกังวลใจ เพราะในไม่ช้าจะสามารถปรับตัวและผ่านพ้นเวลาช่วงนี้ไปได้

บางคนอาจรู้สึกว่าพูดไม่ชัด เนื่องจากการใส่ฟันปลอมอาจเปลี่ยนรูปทรงของปากไปบ้าง จึงมีผลต่อการออกเสียง วิธีพัฒนาการพูดที่ดีคือหมั่นฝึกพูดด้วยเสียงดังๆ หน้ากระจก สังเกตและปรับปรุงจนลิ้นกับฟันปลอมทำงานอย่างสัมพันธ์กัน แล้วจะพูดได้เป็นธรรมชาติเอง

การรับประทานอาหาร ฟันปลอมไม่อาจใช้ขบเคี้ยวของแข็งแรงๆ อย่างฟันธรรมชาติได้ ควรเริ่มจากรับประทานอาหารอ่อนๆ หรือนิ่มๆ คำเล็กๆ ก่อน และเคี้ยวด้วยฟันทั้งสองข้างพร้อมๆ กัน จนเมื่อชินกับฟันปลอมสามารถบังคับฟันปลอมได้แล้ว จึงค่อยๆ เพิ่มความแข็งของอาหารและขนาดของอาหารให้ใหญ่ขึ้น

กรณีที่สันเหงือกเล็กและแบน การรับประทานยาบางชนิด หรือการลดน้ำหนักอาจส่งผลต่อความกระชับระหว่างสันเหงือกและฟันปลอม อาจใช้ครีมติดฟันปลอมช่วยยึดฟันปลอมกับสันเหงือกให้แน่นขึ้นเพื่อเสริมสร้างความมั่นใจและอำนวยความสะดวก เช่นในกรณีที่ฝึกพูดและรับประทานอาหารโดยใช้ฟันปลอมในระยะแรก เมื่อเริ่มชินกับฟันปลอมและสามารถบังคับ ควบคุมฟันปลอมได้แล้วจึงหยุดใช้ครีมติดฟันปลอมได้

การรักษาความสะอาดฟันปลอม

ความสะอาดของฟันปลอม เป็นสิ่งสำคัญสำหรับอนามัยของช่องปาก ฟันปลอมอาจเป็นแหล่งสะสมของเศษอาหาร หินปูนและแบคทีเรียที่เป็นสาเหตุของกลิ่นปากและโรคเหงือก การทำความสะอาดฟันปลอมอย่างได้ผลมี 2 วิธีคือ

1. การแช่ ควรใช้น้ำยาแช่ฟันปลอมอย่างน้อยเดือนละ 1 ครั้ง เพื่อกำจัดคราบสกปรก เศษอาหาร และแบคทีเรีย

2. การแปรง ซึ่งต้องทำการแปรงฟันปลอมหลังรับประทานอาหารทุกครั้ง และควรใช้แปรงสีฟันและยาสีฟันสำหรับฟันปลอมโดยเฉพาะ เนื่องจากวัสดุที่ใช้ผลิตฟันปลอมมีความละเอียดอ่อนและบอบบางกว่าฟันธรรมชาติ การทำความสะอาดโดยใช้แปรงสีฟันและยาสีฟันทั่วไป อาจเป็นอันตรายต่อผิวของฟันปลอมได้

ควรตรวจสุขภาพฟันปลอมและช่องปากเป็นประจำทุก 6 เดือน เพราะความกระชับของฟันปลอมอาจสูญเสียไป เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงตามธรรมชาติของเหงือกและปาก ตลอดจนอุปนิสัยบางอย่างที่ไม่เหมาะสม เช่น การกัดฟัน เพื่อปรับฟันปลอมให้กระชับและปรับแนวฟันให้เข้ารูป ตลอดจนตรวจหารอยผุใต้สะพานฟัน เพื่อไม่ให้ฟันผุลุกลามจนต้องสูญเสียฟันธรรมชาติไป

พันตรีศิริชัย  ทรัพย์ศิริ

สมาคมคนพิการทางการเคลื่อนไหวสากล

WWW.waddeeja.com

Tel. 0-2990-0331